Απόψε κάθισε στο κεφαλόσκαλο δίπλα μου
κι άκουσε τη ζωή που περνά.
Μοναχικός αγέρας είμαι που φυσά
πότε κυκλοθυμικά και πότε απάνεμα,
που ξεχάστηκα σ’ ένα παλιό δρομολόγιο.
Δώσε μου το χέρι και με τη θέρμη σου
που είναι σκοτεινιά κι αναλαμπή,
το σούρουπο και το λυκαυγές
σε μια απρόσμενη συνεύρεση,
διάλυσέ μου τα σκοτάδια.
Ακούμπησέ με κι ας νιώσουμε αυτό που έρχεται. Όταν βρεθούμε ξανά σε κλοιό, με συνθήκες αφόρητης πίεσης. Γι αυτό που κρύβουμε μέσα μας , σαν εφτασφράγιστο μυστικό, που δηλώνει το χτες και το αύριο με μια γεύση πικρή να υποθάλπει. Μακρινά ταξίδια πάλι θα φέρει ο νους στις στιγμές τις ανυποχώρητες, που στις καταβόθρες τις ανεπίστρεπτες για ένα αέναο μέλλον θα ορθοδρομούν.
Γράφει η Τασσώ Γαΐλα Πολιτισμός Πέμ, 29/08/2019 – 22:39
Το πρώτο πλεονέκτημα-σύν- του βιβλίου είναι η έξοχη γραφή του συγγραφέα του Δημήτρη Φρεζούλη γνωστού αρθρογράφου έντυπου και ηλεκτρονικού τύπου, συγγραφέα και παρουσιαστή ραδιοφωνικών και τηλεοπτικών εκπομπών. Έχοντας βιώσει προσωπικά ο ίδιος την όλη υπόθεση της παρουσίας του κινηματογράφου στην ιδιαίτερη πατρίδα του τη Χίο με αυτό το σημαντικό αφήγημα επιδίδεται σε πολλά σημεία του σε προσωπική ενδοσκόπηση αντιπαραθέτοντας τον ανθρώπινο ψυχισμό με την αισθητική και πνευματική απόλαυση-ανέλιξη.
Γνωστός από την υψηλή ποιότητα των χρονογραφημάτων του στην τοπική Χιακή εφημερίδα ΑΛΗΘΕΙΑ ‘μεταφέρει’ και σε αυτό το βιβλίο του την ίδια αφηγηματική φόρμουλα και τον ίδιο εκφραστικό τρόπο που είναι συνειδητά λυρικός κάτι που απαιτεί τόλμη γιατί πρόκειται για έρευνα κι όχι μυθιστόρημα ή χρονογράφημα, ενώ η υποκειμενικότητα του βρίσκεται σε συνεχή διάλογο με τους παρουσιαζόμενους ζώντες ή μη πρωταγωνιστές της υπόθεσης cinema στη Χίο καθώς και με τους αναγνώστες του.
Όλα αυτά τα γνωρίσματα του συγγραφέα καθώς και η ευχαίρεια στη χρήση απλής καθημερινής γλώσσας και διάχυτης αμεσότητας δεν αποτελούν παρά απτή απόδειξη του ταλέντου του στην πολυετή ενασχόληση του με τα ΜΜΕ.Πολύ θετικό αυτό γιατί το βιβλίο του θα μπορούσε να περάσει απαρατήρητο για πολλούς λόγους. Ένας πρώτος το ότι πολλοί που αναφέρονται στο βιβλίο -και θα ήταν οι άμεσα ενδιαφερόμενοι- έχουν ήδη ‘φύγει’ από την ζωή. Ένας δεύτερος λόγος το ότι οι νεότερες γενιές Χιωτών κι όχι μόνο,δεν βίωσαν το cinema στη Χίο αλλά είναι ‘παιδιά’ της τηλεόρασης οπότε φυσικό να αδιαφορούν.
ΙΣΤΟΡΙΑ
ΜΝΗΜΕΣ
ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ
ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ…
…ο υπότιτλος του βιβλίου ‘Σινεμά της Χίου’, με τον Δημήτρη Φρεζούλη να αναβιώνει μια ολόκληρη εποχή, εποχή …που δεν θα επιστρέψει κι όμως σημάδεψε ανθρώπους και καταστάσεις κι αυτό γιατί ο κινηματογράφος της 10ετίας 50-60 –όχι μόνο στη Χίο- έγινε κομμάτι της ζωής της πλειοψηφίας του λαού εφόσον υπήρξε το μόνο σχεδόν μέσο ψυχαγωγίας του.
Ο Δ.Φ εργάστηκε κι ο ίδιος στο cinema στη Χίο παίρνοντας μέρος στο όλο ‘νταραβέρι’ που τάραξε τα νερά του νησιού. Κι έρχεται μετά από τόσα χρόνια-μισό αιώνα- και μετά από μεγάλη έρευνα, έρχεται και σκύβει με μεράκι και θέρμη στις πηγές του αποδελτιώνοντας αναφορές σε περιοδικά της εποχής, άρθρα εφημερίδων, αφίσες, προγράμματα προβολής ταινιών, σπάνιες φωτογραφίες και μαρτυρίες των σινεματζίδων της περιόδου 1950-1970 στην πόλη της Χίου και τα χωριά που διέθεταν αίθουσες-σχολεία, καφενεία κλπ- .
Και από την πρώτη προβολή film στη Χίο λίγο πρίν την απελευθέρωση του νησιού από τον Οθωμανικό ζυγό(11/11/1912) και γύρω στο 1911 από Οθωμανό ιδιοκτήτη κινηματογράφου, διανύουμε μαζί με τον συγγραφέα μας όλο το νησί και φτάνουμε μέχρι τις Οινούσσες για να παρακολουθήσουμε την ιστορία του κινηματογράφου στην Χίο στη πόλη και τα χωριά όπου εκεί –στα χωριά-‘δούλευε’ ο φορητός κινηματογράφος.
Η επιτυχία του κινηματογράφου, η αποδοχή του από τον απλό λαό και η επιρροή του σε αυτόν δεδομένα και γνωστά. Φτάνουμε όμως κάποια στιγμή στην 10ετία του ’70 όπου κάνει την εμφάνιση της η τηλεόραση. Το cinema αποκτά τον αντίπαλο που θα το στείλει στο περιθώριο…. Όπως είχε συμβεί πρωτύτερα όταν ο κινηματογράφος νίκησε κατά κράτος το ραδιόφωνο πέρνοντας του τα πρωτεία στην ψυχαγωγία του λαού.
ΑΣΤΗΡ και ΡΕΞ (REX)δύο μεγάλοι ιστορικοί κινηματογράφοι της Χίου που έγραψαν ιστορία, μικρότερες αίθουσες προβολής, θερινά cine όλα σταδιακά ‘χαμήλωσαν’ οριστικά τα φώτα και σήμερα στο νησί υπάρχει μόνο μία κινηματογραφική αίθουσα , αυτή του πρώην ‘Διάνα’ που είχε ξεκινήσει την λειτουργία του το 1972. Λειτουργεί επίσης και η Κινηματογραφική Λέσχη στο χώρο του Ομήρειου Πνευματικού Κέντρου.
Σινεμά της Χίου/ Από το χτες στο σήμερα : η κινηματογραφική κίνηση στο νησί παρακολουθείται σταθερά βήμα-βήμα μέσα στο χρόνο με την παράθεση του πλούσιου διαθέσιμου υλικού από διάφορες πηγές αλλά και το προσωπικό αρχείο του συγγραφέα, και ταυτόχρονα του ενδιαφέροντος φωτογραφικού υλικού σκιαγραφώντας συνολικά την άνθηση του κινηματογράφου στη Χίο ακολουθώντας την πορεία του μέχρι την σημερινή φθίνουσα κατάσταση του.
Σαφώς το βιβλίο δεν προσδοκά μόνο το ενδιαφέρον των ντόπιων αλλά απευθύνεται γενικά στους μελετητές του φαινόμενου Ελληνικός και ξένος κινηματογράφος στην Ελλάδα . Νομίζω το καταφέρνει και θα είναι μεγάλο βοήθημα σε μελλοντικούς ερευνητές της ιστορίας του κινηματογράφου στην Ελλάδα καθώς και της επίδρασης του cinema στην ζωή του τόπου μας και των ανθρώπων που τον βίωσαν.
Συγχαρητήρια στον συγγραφέα Δ.Φ., για την παρουσίαση αυτής της άρτιας μελέτης.
«ΣΙΝΕΜΑ ΤΗΣ ΧΙΟΥ» Συγκινητική κατάθεση ψυχής Tης Σοφίας Κώνστα … Διαισθανόμουνα τι θα αντικρίσω και τι θα νιώσω, γνωρίζοντας τη γραφή και την ψυχοσύνθεσή σου…. Η πραγματικότητα όμως, αυτό που αισθάνομαι τώρα που έκλεισα το αριστούργημά σου, απέχει παρασάγγας και στάδια από την αρχική αίσθηση… Κατασυγκινημένη, εκστασιασμένη σχεδόν, σ’ ευχαριστώ για όσα ξαναέζησα, για όσα καινούργια έμαθα, που ασφαλώς ήταν και τα περισσότερα… Τι πνευματικός μόχθος, τι κατάθεση ψυχής δικής σου, όλων των συμμετεχόντων, τι δύναμη και μόχθος όλων των εμβληματικών μορφών του χιώτικου σινεμά, που έγραψαν τη δική τους ιστορία στα χιακά κινηματογραφικά δρώμενα… Τι όμορφη περιπλάνηση ήταν αυτή Δημήτρη μου! Για την αξία και αυτού του δημιουργήματος, τι να πω εγώ η ελάχιστη… Τα είπαν όλα αξιόλογοι άνθρωποι του πνεύματος και της τέχνης, αρχής γενομένης από τον πολύτιμο, μοναδικό και λατρεμένο μας Δήμο Αβδελιώδη… «Πρωταγωνιστές»και «συμμετέχοντες» της «ταινίας» σου, η ανεκτίμητη ερευνά σου, η εξαίρετη γραφή σου, απογείωσαν την αξία του βιβλίου στα ουράνια!!! Μπράβο Δήμαρχε για τη στήριξη, συγχαρητήρια σε όλους όσοι συνέβαλαν με μαρτυρίες, κείμενα, αναμνήσεις ή εικόνες και το πιο μεγάλο Μπράβο στον Γιάννη Παληό που επιμένει στην ποιοτική δημιουργία, παρά τα τσουνάμι των καιρών… Το κατάπια Δημήτρη μου δίχως ανάσα! Θεωρώ πως αυτό το βιβλίο, ύμνος στην μνήμη, δεν πρέπει να λείπει από κανένα χιώτικο σπίτι. Καλή συνέχεια, καλή δύναμη, καλή ευκολία στο επόμενο δημιούργημα που το περιμένουμε με λαχτάρα. Η ΔΙΑΘΕΣΗ Το βιβλίο «Σινεμά της Χίου από το χτες στο σήμερα» του Δημ. Φρεζούλη (σελ. 264) διατίθεται από τις εκδόσεις άλφα πι (Ροδοκανάκη 7, 1ος όροφος, τηλ. 2271041287) στην τιμή των 15 ευρώ. Και στην Αθήνα μέσω της «Συμμετρίας» (τηλέφωνο 2111041900).
«Διαβάζεις, διαβάζεις και δε θέλεις να σταματήσεις» Της Φανής Σωτηράκη- Αναιρούση Τα «Σινεμά της Χίου» είναι πραγματικά μία από τις πιο ωραίες εργασίες του Δημήτρη Φρεζούλη. Και μας ήρθε φέτος το καλοκαίρι. 1)Το θέμα σημαντικό: η θέαση, το σινεμά. Με την ιστορική διαδρομή του, τις εξελίξεις μέχρι σήμερα και το ρόλο τους στις γνώσεις μας, στα συναισθήματά μας, στη ζωή μας. 2) Ο τρόπος που προσέγγισε και οργάνωσε το θέμα είναι εξαιρετικός. Βασίστηκε μεθοδικά στην έρευνα: Αρχεία εφημερίδων, συναντήσεις με πρόσωπα που συνέβαλαν σημαντικά, διηγήσεις χαρακτηριστικές για όσα συνέβησαν επί δεκαετίες σ’ όλο το νησί, πού είχε εξαπλωθεί, ως το τελευταίο χωριό η νέα αυτή κατάκτηση της θέασης. 3)Ιδιαίτερη αναφορά στον «Αστέρα» και το «ΡΕΞ» και στις επόμενες δεκαετίες από τον Β! Παγκόσμιο πόλεμο, στην κινηματογραφική λέσχη, στη Βιβλιοθήκη, στα θερινά τα σινεμά. Και χωρίς να παραλείψει τη σημαντική παράλληλη χρήση τους για συναυλίες, θεατρικές παραστάσεις και άλλες εκδηλώσεις. 4)Προς το τέλος περιγράφει την ατμόσφαιρα των παλαιότερων εποχών με τις απαγορεύσεις στα «ακατάλληλα» ιδίως της μαθητικής νεολαίας. Διαβάζεις, διαβάζεις και δε θέλεις να σταματήσεις. Έρχονται στη μνήμη μας τόσες ιστορίες. Θυμάμαι, ήταν γύρω στο 1950, η τάξη μας του Γυμνασίου Θηλέων βλέπει στο «ΡΕΞ» ένα φιλμ με τον Ταρζάν. Τη στιγμή που ο Ταρζάν φίλησε την Τζέϊν μας πήραν και φύγαμε στη μέση του έργου και δεν το είδαμε. Δε θα το ξεχάσω ποτέ αυτό. Θερμά συγχαρητήρια και πάλι Δημήτρη. Σε ευχαριστούμε πολύ.
Τα σινεμά που αγαπήσαμε… Είκοσι πέντε χρόνια λογάριαζα να γράψω ένα βιβλίο για τα παλιά σινεμά και τους σινεματζήδες… Ηταν τότε που είχα μια τηλεοπτική εκπομπή στην «Αλήθεια» και την είχα ονομάσει «Η μεγάλη οθόνη στη Χίο». Και στόχος και σκοπός της ήταν να καταγράψει και απαθανατίσει ό, τι είχε σχέση με τα παλιά σινεμά που αγαπήσαμε και λατρέψαμε όσο τίποτα άλλο. Και ποιοι, από τους πιο παλιούς, δεν «πέρασαν» τότε από το στούντιο και πόσα άγνωστα πράματα καταγράφτηκαν. Αλλα σοβαρά και άλλα αστεία. Συγχρόνως ξεκίνησα να γράφω στο χαρτί και τις δικές μου αναμνήσεις από την υπέροχη και αξέχαστη εκείνη εποχή καθώς από τα 16 μέχρι τα 18 χρόνια μου χειριζόμουν την κινηματογραφική μηχανή στο σινεμά των Θυμιανών. Δεν ξέρω τι σημαίνει για τους νεότερους ο κινηματογράφος, αλλά για τους πιο παλιούς ήταν το άλφα και το ωμέγα εκείνων των παιδικών, εφηβικών και νεανικών χρόνων μας. Ηταν ό, τι αγαπούσαμε και λατρεύαμε πιο πολύ από κάθε τι άλλο. Οσοι το βίωσαν τότε μπορούν να με καταλάβουν. Και όχι αδικαιολόγητα, μέχρι και σήμερα, όλα όσα είχαν σχέση με εκείνη τη αλήστου μνήμης εποχή μάς συγκινούν ιδιαίτερα. Ολο, λοιπόν, έλεγα να ξεκινήσω να γράφω το βιβλίο με την ιστορία των σινεμά της Χίου και ολοένα το ανέβαλα, γιατί μόνο εύκολο δε θα ήταν. Τα χρόνια όμως περνούσαν κι εγώ μεγάλωνα και κάποιες φορές αναρωτιόμουν κιόλας, βρε αδερφέ πότε θα το κάνεις, όταν αναχωρήσεις δια τας αιωνίους μονάς; Και έτσι στρώθηκα και άρχισα να το «ψάχνω»… Εφαγα πολλές ώρες στη Βιβλιοθήκη, φυλλομετρώντας εφημερίδες, για την ιστορική αναδρομή, φρεσκάρισα τις αναμνήσεις μου, απομαγνητοφώνησα τις συνεντεύξεις με τους παλιούς μηχανικούς του σινεμά, απευθύνθηκα σε φίλους που είχαν κι αυτοί τις δικές τους μνήμες. Και τέλος κάτσαμε με τον Γιάννη Παληό και το βάλαμε μπροστά. Και να τα «Σινεμά της Χίου» με 300 σελίδες από το Αλφα Πι. Και είμαι πολύ χαρούμενος! ***Οποιος φίλος και φίλη επιθυμεί να αποκτήσει το «Σινεμά της Χίου» (300 σελίδες), εκτός Χίου, μπορεί να του αποσταλεί με αντικαταβολή (15 ευρώ το βιβλίο +3 ευρώ τα μεταφορικά, σύνολο 18 ευρώ) με ένα τηλεφώνημα στην κ. Ντίνα τηλ. 2271041287 ή να το προμηθευτεί από τις εκδόσεις άλφα πι Ροδοκανάκη 7 (1ος όροφος). Μπορείτε να απευθύνεστε και σε μένα τηλ. 2271031517 ή με μήνυμα. Ευχαριστώ εκ των προτέρων.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΦΡΕΖΟΥΛΗΣ
«Τα Σινεμά της Χίου» και ενδεικτικές κρίσεις ΠΕΡΙΟΔΕΙΑ ΣΤΑ ΧΩΡΙΑ Τα «Σινεμά της Χίου» (εκδόσεις άλφα πι), το 14ο βιβλίο μου, ως άλλος φορητός κινηματογράφος μιας άλλης εποχής, περιοδεύουν… Την Παρασκευή 9 Αυγούστου θα παρουσιαστεί στα Νένητα με αφιέρωμα και στον Κώστα Στααματουλάκη από το σύλλογο «Βοκαριά». Την Τρίτη 20 Αυγούστου στις Οινούσσες από το Σύλλογο Φίλων Οινουσσών. Την Παρασκευή 23 Αυγούστου στο σχολείο της Βολισσού από τον πολιτιστικό σύλλογο «Ομηρος» και αναφορά στην πρώτη προβολή στο κεφαλοχώρι της Βόρειας Χίου. Και μέσα στο φθινόπωρο θα ακολουθήσουν ο Βροντάδος και τα Θυμιανά. Οποιος θέλει να το προμηθευτεί ένα τηλέφωνο αρκεί: 2271041287 ή 2271031517 Παρακάτω, ενδεικτικά, κάποιες από τις πολλές κρίσεις για τα «Σινεμά της Χίου». Εξαιρετικό «Φίλτατέ μου Δημήτρη, το βιβλίο σου «Σινεμά της Χίου» είναι εξαιρετικό και αποτελεί, πραγματικά, ουσιαστική στη νεότερη πολιτιστική ιστορία του νησιού μας συμβολή, ενώ παράλληλα και η απόλυτα εναρμονισμένη με το περιεχόμενό του πλαισίωση της παρουσίασής του υπήρξε, ειλικρινά, εξαιρετική. Να είσαι πάντα καλά για να συνεχίζεις τον αγώνα, τον πολύμοχθο μεν πλην όμως ιδιαιτέρως ευγενή. Με εκτίμηση και αγάπη» Κ.Ε. ΦΡΑΓΚΟΜΙΧΑΛΟΣ Αυτός ο Δημήτρης! «Μου αρέσει πολύ, τον εκτιμώ, τον αγαπώ και του εύχομαι ο χρόνος να συνεχίσει να περνάει από πάνω του έτσι φιλικός. Ο λόγος για τον Δημήτρη Φρεζούλη που χτες – σε έκδοση του Άλφα Πι του γνωστού μοναδικού Γιάννη Παληού – παρουσίασε στο Σινέ ΚΗΠΟΣ το βιβλίο του «Σινεμά της Χίου». Καταγραφή της ιστορίας και απότιση φόρου τιμής σε όσους το υπηρέτησαν. Μου άρεσαν όλοι και όλα, ιδιαίτερα η επιλογή του χώρου και η γλώσσα του Δημήτρη όταν γράφει. Τόσο απλή, καθημερινή, αφτιασίδωτη, γοητευτική! Όσο για το βιβλίο ως ανάγνωσμα χρειάζεται κι άλλες συστάσεις; Πάρτε το!!!». ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΛΥΚΟΠΑΝΤΗ Ζωντανό και βιωματικό «Το βιβλίο του Δημήτρη Φρεζούλη από τις εκδόσεις ΑΠ, δεν είναι μόνο ένα σημαντικό τεκμήριο της τοπικής ιστορίας, το οποίο υποστήριξε ο Δήμος της Χίου. Είναι ένα ανάγνωσμα με ζωντανά βιωματικά στοιχεία που σε πολλούς Χιώτες θα θυμήσουν στιγμές που σήμερα φαίνονται τόσο μακρινές. Η παρουσίαση του βιβλίου απόψε στο Ciné Κήπος και τα λόγια του Δήμου Αβδελιώδη μας άγγιξαν όλους…». ΜΑΝΩΛΗΣ ΒΟΥΡΝΟΥΣ, Δήμαρχος Χίου. Τυχερή «Καλοτάξιδο κι αυτό το βιβλίο σου Δημήτρη! Η κοινωνία της Χίου είναι τυχερή που έχει κάποιον σαν εσένα που αφήνει τέτοια ιστορική παρακαταθήκη στις επόμενες γενιές». ΠΟΠΗ ΚΟΛΙΝΗ Υπέροχο «Καλοτάξιδο το υπέροχο βιβλίο και να σημειώσω ότι ούτε σε πρώτη προβολή κινηματογραφικού έργου δεν είδα τόσο κόσμο στον Σινέ Κήπος. Σε τίμησαν γιατί το άξιζες και εμείς περάσαμε ένα πολύ όμορφο βράδυ». ΚΑΙΤΗ ΓΚΑΡΑΓΚΑΝΗ Αξίζει! «Ήταν μια πολύ όμορφη βράδια γεμάτη αναμνήσεις και συγκίνηση ,ένιωσα τυχερή που κατάφερα να βρεθω και εγώ εκεί .Πολύ ωραία δουλειά ,αξίζει η επιτυχία στο βιβλίο σου Δημήτρη ,σε ευχαριστούμε!» ΜΑΡΙΑ ΣΤΡΟΥΜΠΗ Μαγικό Όσοι παραβρεθηκαμε χτες βράδυ στο cine Κήπος κάναμε ένα μαγικό ταξίδι στο παρελθόν .Σ’ ευχαριστούμε Δημήτρη για τα όμορφα συναισθήματα που νιώσαμε κι η κοσμοσυρροή συγκλονιστική, το αξίζεις!!! Καλοταξιδο!!!».ΑΧΙΛΛΕΑΣ ΦΙΣΤΟΥΡΗΣ Συγχαρητήρια «Ο ταλαντούχος και ακάματος, αγαπημένος φίλος Δημήτρης Φρεζούλης και οι εκδόσεις «άλφα πι» χάρισαν στους Χιώτες και όχι μόνο, ένα υπέροχο βιβλίο: «Σινεμά της Χίου». Συγχαρητήρια από καρδιάς και ευχές να συνεχίσει την μοναδική δημιουργική πορεία του». ΕΦΗ ΤΣΙΡΟΠΙΝΑ Συγκίνηση «Μια περιπλάνηση γεμάτη νοσταλγία, συγκίνηση μα και γέλιο μες στο θερινό το σινεμά μας χάρισε η παρουσίαση του βιβλίου σου Δημήτρη. Καλοτάξιδο!». ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΣΤΑΜΑΤΟΥΛΑΚΗ
Οι μνήμες που γεννιούνται μέσα μας στη θωριά του βιβλίου του Δημήτρη Φρεζούλη «Τα σινεμά της Χίου» και κυρίως ο υπότιτλος «Από το χτες στο σήμερα» είναι πολλές και χωρίς δεύτερη σκέψη το χέρι τρέχει στο χαρτί να αφήσει το αποτύπωμα του. Πώς μπορεί να ξεχάσει κανείς τις ατέλειωτες ουρές που σχηματίζονταν έξω από τους κινηματογράφους της πόλης ,αλλά και των μεγάλων χωριών, κυρίως τα σαββατοκύριακα κι η σπουδή για την ταινία που θα ακολουθούσε, είναι βαθιά εντυπωμένες στη μνήμη ,αλλά και στην καρδιά εμάς των παιδιών που βιώσαμε το ξεχωριστό κλίμα της τότε εποχής. Τα όνειρά μας ταξίδευαν στο πανί της μεγάλης οθόνης και ταυτιζόμαστε κάθε φορά με τους πρωταγωνιστές των κινηματογραφικών έργων. Οι σκηνές μιας περασμένης εποχής απλώνονται καρέ – καρέ στη μνήμη όλων εμάς που είχαμε την ευκαιρία να βιώσουμε την ψυχική ευφορία του κόσμου, που μαζευόταν ασφυκτικά πολλές φορές έξω από την αίθουσα προβολών , για να περιεργαστούν με έντονο ενδιαφέρον τις έγχρωμες αφίσες κι ασπρόμαυρες φωτογραφίες της προβολής που θα ακολουθούσε, αλλά και μεθεπόμενων ,το γνωστό «προσεχώς», κρατώντας ζωντανό το ενδιαφέρον αλλά και την ανυπομονησία μικρών και μεγάλων. Δημήτρη , σ’ ευχαριστούμε γι’ αυτό το υπέροχο ταξίδι στον τόπο των παιδικών μας μνημών , που ξύπνησαν και μας γέμισαν συναισθήματα, για το παλιό που χάθηκε και για το καινούργιο που έρχεται. Αχιλλέας Φιστουρής
Στις 23 Σεπτεμβρίου 1973, λίγες μέρες μετά τη δολοφονία του Αλιέντε και των συνεργατών του, ο Νερούδα αφήνει την τελευταία του πνοή στο νοσοκομείο. Το καθεστώς του Αγκούστο Πινοσέτ απαγορεύει να γίνει η κηδεία του ποιητή δημόσιο γεγονός. Ωστόσο, δεκάδες χιλιάδες κόσμου συρρέουν στην πρωτεύουσα της χώρας για να συνοδεύσουν τον αγαπημένο ποιητή στην τελευταία του κατοικία και, αναπόφευκτα, η κηδεία του Νερούδα γίνεται η πρώτη δημόσια διαμαρτυρία ενάντια στη στρατιωτική δικτατορία της Χιλής. Τα έργα του παρέμειναν απαγορευμένα στη Χιλή μέχρι και το 1990.
Ο Νερούντα ήταν θερμός φιλέλληνας και πάντα στάθηκε στο πλευρό του λαού μας στον αγώνα του εναντίον της βάρβαρης τρομοκρατίας και των στρατοπέδων του θανάτου. Από το Φεστιβάλ του Βερολίνου το 1951 έστειλε το γνωστό στον κυπριακό λαό χαιρετισμό: «Στον κυπριακό λαό στέλλω τους αδελφικούς μου χαιρετισμούς. Οι λαοί της Λατινικής Αμερικής υποφέρουν το ίδιο όπως και ο κυπριακός λαός. Στον αγώνα για τη διατήρηση της Ειρήνης έχουμε ένα κοινό σκοπό. Ενωμένοι οι λαοί θα κερδίσουν».
Πάμπλο Νερούδα, ο υπερασπιστης των καταραμένων της γης, ο ερωτευμένος Χιλιανός. Μπορούσε να συνδυάσει ερωτικό λόγο και πολιτικό μανιφέστο σε μια μόνο εικόνα. Ο σουρεαλιστής Λατινοαμερικάνος με την συμβολική γραφή. Σύμφωνα με τον Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες, ο σημαντικότερος ποιητής του 20ού αιώνα! Τα έργα του είναι τα πιο πολυδιαβασμένα έργα ισπανόφωνου δημιουργού.
Ο ποιητής μιας διαρκούς επανάστασης της ίδιας της ζωής. Η αγάπη του για ελευθερία και η ανάγκη του για δικαιοσύνη τον τοποθετούν στο πάνθεο των σπουδαίων και γενναίων…
Το αριστουργηματικό ποίημα του Pablo Neruda «Αργοπεθαίνει»
Αργοπεθαίνει
όποιος γίνεται σκλάβος της συνήθειας,
επαναλαμβάνοντας κάθε μέρα τις ίδιες διαδρομές,
όποιος δεν αλλάζει το βήμα του,
όποιος δεν ρισκάρει να αλλάξει χρώμα στα ρούχα του,
όποιος δεν μιλάει σε όποιον δεν γνωρίζει.
Αργοπεθαίνει
όποιος έχει την τηλεόραση για μέντωρα του
Αργοπεθαίνει
όποιος αποφεύγει ένα πάθος,
όποιος προτιμά το μαύρο αντί του άσπρου
και τα διαλυτικά σημεία στο “ι” αντί τη δίνη της συγκίνησης
αυτήν ακριβώς που δίνει την λάμψη στα μάτια,
που μετατρέπει ένα χασμουρητό σε χαμόγελο,
που κάνει την καρδιά να κτυπά στα λάθη και στα συναισθήματα.
Αργοπεθαίνει
όποιος δεν «αναποδογυρίζει το τραπέζι» όταν δεν είναι ευτυχισμένος στη δουλειά του,
όποιος δεν ρισκάρει τη σιγουριά του, για την αβεβαιότητα του να τρέξεις πίσω απο ένα όνειρο,
όποιος δεν επιτρέπει στον εαυτό του, έστω για μια φορά στη ζωή του, να ξεγλιστρήσει απ’ τις πανσοφές συμβουλές.
Αργοπεθαίνει
όποιος δεν ταξιδεύει,
όποιος δεν διαβάζει,
όποιος δεν ακούει μουσική,
όποιος δεν βρίσκει το μεγαλείο μέσα του
Αργοπεθαίνει
όποιος καταστρέφει τον έρωτά του,
όποιος δεν αφήνει να τον βοηθήσουν,
όποιος περνάει τις μέρες του παραπονούμενος για τη κακή του τύχη
ή για τη βροχή την ασταμάτητη
Αργοπεθαίνει
όποιος εγκαταλείπει την ιδέα του πριν καν την αρχίσει,
όποιος δεν ρωτά για πράγματα που δεν γνωρίζει
ή δεν απαντά όταν τον ρωτάν για όσα ξέρει
Αποφεύγουμε τον θάνατο σε μικρές δόσεις,
όταν θυμόμαστε πάντα πως για να ‘σαι ζωντανός
χρειάζεται μια προσπάθεια πολύ μεγαλύτερη
από το απλό αυτό δεδομένο της αναπνοής.
Μονάχα με μιά φλογερή υπομονή θα κατακτήσουμε την θαυμάσια ευτυχία.
Όλη η ομήγυρης ευδιάθετη το πρωινό
εσωτερική παρόρμηση ακατανίκητη.
Τα στοιχεία της φύσης σε εγρήγορση,
λαμπερά βότσαλα θρόισμα πεύκου,
άρωμα μνήμης διάσπαρτο.
Ξαφνικά φως, ένα δυνατό απόκοσμο φως
ξεπροβάλλει μα χάνεται στο βάθος.
Μια ηλιαχτίδα άνοιγε δρόμο να περάσουν
τα καθημερινά μας αβίαστα,
ένας δρόμος μ΄ αγκάθια να καραδοκούν.
Σαλτιμπάγκοι και τσαρλατάνοι
περιδιάβαιναν και χαζολογούσαν
κι η νύχτα κυλούσε την πραμάτειά της,
καυτές γωνίες ανάμεσα σε απόνερα
κι ο θάνατος να προσπερνά.
Όλη η ομήγυρης ευδιάθετη το πρωινό
Το εσώψυχο εφτασφράγιστο μυστικό
κι ανάμεσά μας ο γοργοπόδαρος σάτυρος
να μας προκαλεί κι εμείς παραδομένοι.
Η κουρτίνα στον ορίζοντα άνοιξε κι οι πρώτες σταγόνες φάνηκαν δειλά. Μελαγχόλησες σαν ξάπλωσες στην ακροθαλασσιά κι έβλεπες τις στιγμές να περνούν αφήνοντας μια μυστηριακή ατμόσφαιρα να πλανάται. Ασύλληπτο μουρμούρισες… Το προδιαγεγραμμένο αντιστέκεται Κι ο νους φυλλορροεί.
«Επί Ασπαλάθων…» Γ. Σεφέρης
Είναι το τελευταίο ποίημα του Σεφέρη και δημοσιεύτηκε στο Βήμα (23.9.71) τρεις μέρες μετά το θάνατό του στην περίοδο της δικτατορίας. Το ποίημα βασίζεται σε μια περικοπή του Πλάτωνα (Πολιτεία 614 κ.ε.) που αναφέρεται στη μεταθανάτια τιμωρία των αδίκων και ιδιαίτερα του Αρδιαίου. Ο Αρδιαίος, τύραννος σε μια πόλη, είχε σκοτώσει τον πατέρα του και τον μεγαλύτερο του αδερφό του. Γι’ αυτό και η τιμωρία του, καθώς και των άλλων τυράννων, στον άλλο κόσμο στάθηκε φοβερή. Όταν εξέτισαν την καθιερωμένη ποινή που επιβαλλόταν στους αδίκους και ετοιμαζόταν να βγουν στο φως, το στόμιο δεν τους δεχόταν αλλά έβγαζε ένα μουγκρητό. «Την ίδια ώρα άντρες άγριοι και όλο φωτιά που βρισκόταν εκεί και ήξεραν τι σημαίνει αυτό το μουγκρητό, τον Αρδιαίο και μερικούς άλλους αφού τους έδεσαν τα χέρια και τα πόδια και το κεφάλι, αφού τους έριξαν κάτω και τους έγδαραν, άρχισαν να τους σέρνουν έξω από το δρόμο και να τους ξεσκίζουν επάνω στ’ ασπαλάθια και σε όλους όσοι περνούσαν από εκεί εξηγούσαν τις αιτίες που τα παθαίνουν αυτά και έλεγαν πως τους πηγαίνουν να τους ρίξουν στα Τάρταρα». (Πλ. Πολιτεία 616).
Ήταν ωραίο το Σούνιο τη μέρα εκείνη του Ευαγγελισμού.»
πάλι με την άνοιξη.
Λιγοστά πράσινα φύλλα γύρω στις σκουριασμένες πέτρες
το κόκκινο χώμα και οι ασπάλαθοι
δείχνοντας έτοιμα τα μεγάλα τους βελόνια
και τους κίτρινους ανθούς.
Απόμερα οι αρχαίες κολόνες,χορδές μιας άρπας που αντηχούν
Ανηφόριζε ο δρόμος φιδίσιος στην πλαγιά
για ριψοκίνδυνους σε θέα καμένων δέντρων,
σε προδιάθετε αρνητικά.
Όταν τον ανέβαινες χυνόταν σε αυλακωμένα μάγουλα
καυτός ενσυνείδητος σε αναπάντεχες πορείες.
Κάποιες απ ΄ αυτές αίσθηση βάλσαμου
οριοθετούσαν τις νευρώσεις
κι άλλες σφιχτοδεμένες στα χέρια
σε συγκρατούσαν από το χαλασμό.
Όμως δημιουργούσαν τραύματα από αυτά
που ψυχορραγούν και τα νιώθεις συνέχεια στα ακροδάχτυλα,
ανάμεσα στα δόντια στην άκρη των χειλιών.
Κάθε φορά που θέλεις να εξωτερικεύσεις
ένα συναίσθημα από ψυχική ευφορία,
να ερωτοτροπείς σαν να ορθώνεσαι ξανά.
Οι γρύλοι τα αηδόνια τα θαλασσοπούλια,
συμμέτοχοι στη μυσταγωγία που σε ολοκληρώνει
αποκρύπτουν την ισορροπία
σε ό,τι αντιστάθηκε μετά την κοσμοχαλασιά,
ήταν εκείνο που μας περπάτησε ένα βήμα πιο πάνω.
Μια χαραγή ηλιαχτίδας περιδιαβαίνοντας σε τόπους
ιστορικούς και χαμένους.
Δροσοσταλιά πρωινή ιεροτελεστία
σε προδομένους πρωταγωνιστές διηγημάτων
που ποτέ δε θα βρουν δικαίωση
στο διάβα του χρόνου.
Αποσβολωμένος μοναχικός άλαλος σκυφτός βρίθεις από αναμονή δυστοκίας, αναζητάς ψαχουλεύοντας το μυστικό της ζήσης συντρίβοντας βήμα βήμα τα βάσανα που σε συντρίβουν. Μόλις που ανασκαλεύεις την έσχατη φράση που την πάλευες μέσα σου να την ξεστομίσεις, πότε σαν αλόγιστη χαρά πότε ως ακατάσχετη θλίψη ριγμένη στον πάτο της θάλασσας. Κι ήταν η σκέψη γαλάζιο κι οσμή μουσικής, αλλά δε σου μένει πια ούτε ήχος ούτε αίσθηση. Κλείνεις μέσα σου τον ουρανό και τη βροχή, δίνεις ζωή ακαθόριστα σε μια ανοιχτή πληγή κι ακολουθείς το πουθενά με σπασμένη πυξίδα, περιμένοντας τον τυφώνα να σε ισοπεδώσει πρώτος.
Στο διάβα της ζωής, συναντάμε τα πατήματα,
του προηγούμενου «εαυτού » μας,
καταγεγραμμένα στη συνείδηση των θνητών.
Όλοι συμμέτοχοι
σε μια ολιστική μνήμη από εντυπώσεις,
χαρακτήρες και ύλη.
Διαπιστευμένοι κι ενεργοί
εξαιτίας αυτής κι αέναα ακολουθώντας
το άπιαστο όνειρο ,του τι ήμασταν
ή του τι θα γινόμασταν με όραμα αυτή.
«Ιερουργώντας» ακόμα και μέσα στην ίδια την προσήλωση μας, εκεί που το τώρα θα έπρεπε να μας εκστασιάζει σε μυστική συνεύρεση σώματος και νου υπαρκτών και όχι απουσιαζόντων.
Θα συνεχίσω άραγες να γράφω και μετά θάνατον; Έχω γράψει σε ώρα τροπικής θύελλας τις παραμονές του τέλους κι όταν το πλοίο βυθιζόταν τραγούδησα στο κατάστρωμα κι όταν γκρεμίζονταν οι πυλώνες του ναού, έκρουσα τις φωνητικές μου χορδές με την τελευταία μου πνοή…
Έγραψα σε ώρες συσκότισης λόγω διακοπής ρεύματος, σε ώρα ψυχικού κλονισμού, παγιδευμένος κάτω από χαλάσματα χωρίς αέρα κι αντικρίζοντας εκτελεστικά αποσπάσματα δικτατοριών. Έγραψα ακούγοντας εκκωφαντικές συναυλίες σκληρού ροκ και στο κρεβάτι μου όταν κοιμόμουνα: τώρα χρειάζομαι μόνο χαρτί και καλαμάρι και θα συνεχίσω να γράφω στον αιώνα τον άπαντα.
Μα που θα βρω χαρτί και καλαμάρι στον τάφο;
Χμ, δεν το ‘χα σκεφτεί αυτό. Θα πρέπει να τα παραγγείλω εγκαίρως από πριν. Και σε μεγάλες ποσότητες. Μα τι θα κάνω αν σαπίσει;
Τότε θα πρέπει να γράψω με πνευματική πένα, σε πνευματικό χαρτί. ΄Η ακόμα καλύτερα, θα υπαγορεύσω σε κάποιο συγγραφέα που ζει στοιχειώνοντάς τον αφού πεθάνω.Έτσι άλλωστε ο τυφλός Μίλτωνας δεν υπαγόρευε στην κόρη του κάθε μέρα τη συνέχεια του Απολεσθέντος Παραδείσου, όπως την είχε σκεφτεί την προηγούμενη νύχτα, κι ο Iρλανδός Φέργκους Μακρόιχ δεν υπαγόρεψε το επικό αφήγημα του «Τέιν» από το μνήμα του, σε κείνον που το κατέγραψε, κι ο Όμηρος δεν έκανε έκκληση στις Μούσες να τον βοηθήσουν με την Ιλιάδα και την Οδύσσειά του, κι όπως μαρτυρούν οι ηθοποιοί που φτιάξανε την πρώτη έκδοση των έργων του —το χέρι του Σαίξπηρ έγραφε απευθείας ό,τι σκεφτότανε χωρίς να σβήνει ποτέ του τίποτα, κι ο Ουίλιαμ Μπλέικ δεν αντέγραφε τον Μίλτωνά του από ένα άλλο μεγάλο ποίημα που υπήρχε κάπου στο Υπερπέραν, κι ο Βυάσα δεν υπαγόρευε από μνήμης την «Μαχαμπαράτα» στον ελεφάντινο θεό της γραφής Γκανέσα, κι ο Αριστέας δεν έγραψε την «Αριμασπεία» επιστρέφοντας από τους νεκρούς, κι ο Ντάντε δεν έκανε το ίδιο ταξίδι Στη μέση του δρόμου της ζωής του, κι όπως μας λέει ο Πλάτωνας, ο Αρμένιος ΄Ηρ δεν περιέγραψε τον Κάτω Κόσμο με πολλές λεπτομέρειες, κι όλοι αυτοί οι Σαμάνες της Κεντρικής Ασίας δεν κάνουν ταξίδια νοερά στον άλλο κόσμο περιγράφοντάς τον την ίδια ώρα στο ακροατήριο τους, κι ο Οδυσσέας δε ξαναγύρισε από τον Άλλο Κόσμο περιγράφοντας τον την ίδια ώρα στο ακροατήριο τους, κι ο Οδυσσέας δε γύρισε από το Υπερπέραν ύστερα από 20 χρόνια, μόνο και μόνο για να ξαναφύγει αμέσως για άλλες περιπέτειες, κι ο Ουίλλιαμ Μπάτλερ Γέητς δεν έγραψε το “Όραμα” από πνεύματα που μιλούσαν μες απ’ τη γυναίκα του σε κατάσταση ύπνωσης […]
(Νάνος Βαλαωρίτης, Η Ζωή μου μετά θάνοτον εγγυημένη, Εκδόσεις Νεφέλη, Αθήνα 1993)
Αν η τρέλα μπορούσε να σταθεροποιηθεί σε ένα δικό της όριο τότε αυτόματα θα έχανε τη μαγεία της. Κάπως έτσι δεν ξεκινάνε τα ταξίδια; Μέσα σε δόσεις τρέλας που σκιαγραφείται η μαγεία σε κάθε διαδρομή. Σε εκείνο το σακίδιο που κουβαλάμε στην πλάτη θα ήταν προτιμότερο αν το γεμίζαμε αναμνήσεις, όμορφες ιστορίες που κάτι έχουν να μας διδάξουν, όμορφες συγγραφικές εικόνες που θα μας δείχνουν στο τέλος το δικό μας μονοπάτι. Εκείνο που προτιμώ να μοιραστώ μαζί σας μέσα από τα δικά μου μάτια και που με τον τρόπο του θα έχει πάντοτε κάτι να μας πει...
ΑΠΟΘΑΛΑΣΣΙΑ apothalassia.com 